سرمایه گذاری در آلمان (مشوق ها و تسهیلات اقامتی)

جمهوری فدرال آلمان قطب صنعتی اروپا شناخته می‌شود و پر جمعیت ترین کشور اروپاست. دارندگان گذرنامه آلمانی می‌توانند بدون نیاز به ویزا به ۱۷۷ کشور دنیا سفر نمایید. این کشور همواره در عرصه‌های صنعتی، علم، هنر و فرهنگ پیشرو بوده و از لحاظ سلامت حقوقی و اقتصادی، از اعتبار بالایی برخوردار است. مساحتی در حدود ۳۵۰ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی در حدود ۸۲ میلیون نفر دارد.

 

مشوق های سرمایه گذاری در آلمان

ابزارها و برنامه‌های تشویقی سرمایه گذاری در آلمان در چارچوب زیر قابل دسته بندی است:

1) یارانه‌ها یا کمک مالی بلاعوض به سرمایه گذاری

2) یارانه تحقیق و توسعه

3) مساعدت برای استخدام  کارکنان 

4) پرداخت وام

5) صدور ضمانت ها

 

بهره گیری از مشوق ها در هر برنامه سرمایه گذاری به عواملی نظیر اندازه شرکت، موقعیت مکانی پروژه سرمایه گذاری برنامه ریزی شده و ... بستگی دارد که کلیات آن در این گزارش درج شده است. اندازه شرکت معمولاً مطابق یک سیستم طبقه بندی در سطح اتحادیه اروپا تعیین می‌شود که در آن شرکتها بر اساس تعداد کارمندان و ترازنامه سالانه بترتیب بعنوان: کوچک، متوسط یا بزرگ، طبقه بندی می‌شوند. اندازه شرکت، معیار مهمی‌برای تعیین میزان مشوق های احتمالی آن می‌باشد. در برنامه‌های تشویقی، بالاترین نرخ کمک، به شرکتهای کوچک و متوسط (SME) ارائه می‌شود. بعضی از برنامه‌های تشویقی ممکن است بطور خاص به SME ها تعلق گیرد که بیشتر در مورد برنامه‌های تحقیق و توسعه خواهد بود. براساس دسته بندی اتحادیه اروپا، شرکت های کوچک، تا 50 نفر کارمند و ترازنامه سالانه زیر 10 میلیون یورو، شرکت های متوسط، دارای 250 نفر کارمند و ترازنامه مالی سالانه تا 50 میلیون یورو و شرکت های بزرگ، بالاتر از 250 نفر کارمند و ترازنامه سالانه بالاتر از 50 میلیون یورو دارند.

الف: کمک مالی بلاعوض به سرمایه گذاری

کمک های مالی بلاعوض به پروژه‌های سرمایه گذاری در ایالت های 16 گانه آلمان متفاوت است. برای ایالت های کمتر توسعه یافته، مشوق های بیشتری در نظر گرفته شده است. برنامه ریزی اصلی برای تخصیص این کمک ها توسط وزارت امور اقتصادی و انرژی فدرال و تحت عنوان« کار مشترک برای بهبود ساختارهای اقتصادی منطقه ای یا GRW» انجام می‌شود و نرخ مشوق ها ممکن است بر اساس شرایط تأمین اعتبار در سراسر آلمان و برای هر دوره بودجه بندی، متفاوت باشد. بالاترین نرخ تشویقی کمک بلاعوض، شامل30٪ از هزینه‌های شرکت های کوچک می‌باشد. برای شرکت های کوچک واقع در مناطق مرزی با لهستان، ممکن است این نرخ تا 40 درصد بودجه افزایش یابد. چندین منطقه در غرب آلمان نیز به عنوان مناطقی که یارانه سرمایه گذاری دریافت می‌کنند، مشخص شده اند که شرکت های کوچک این مناطق نیز می‌توانند نرخ یارانه بین 20 تا 30 درصد از هزینه‌های پروژه سرمایه گذاری را دریافت کنند.

نقشه ایالت هایی که کمک های نقدی بلاعوض دریافت می‌کنند از سایت رسمی وزارت اقتصاد و انرژی آلمان استخراج شده که متعاقبا ارائه شده است. مبنای محاسبه برای تعیین مقدار احتمالی مشوق های نقدی ممکن است شامل هزینه‌های واقعی سرمایه گذاری نظیر تهیه ساختمان‌ها یا ماشین آلات و یا هزینه‌های دستمزد کارکنان برای دو سال بعد از افتتاح پروژه باشد. فرآیند درخواست این نوع مشوق های مالی توسط دولت های ایالتی فدرال تکمیل و اجرا می‌گردد.

ب: کمک مالی برای تحقیق و توسعه

پروژه‌های تحقیق و توسعه به اشکال مختلف پشتیبانی مالی دریافت می‌کنند. برنامه‌های زیادی برای اختصاص کمک های بلاعوض R&D، وام با بهره کم و یا حمایت های ویژه، توسط بودجه اتحادیه اروپا، دولت آلمان و یا دولت های ایالتی تأمین مالی می‌شود. تحقیق و توسعه از مهمترین زمینه‌های توسعه اقتصاد آلمان به حساب می آید. صنعت و بخش دولتی متعهد شده اند که حدود سه درصد از تولید ناخالص داخلی ملی را در سال برای فعالیت های تحقیق و توسعه اختصاص دهند. این رقم به بیش از 70 میلیارد یورو در سال می رسد.

یارانه‌های تحقیق و توسعه عموماً هزینه پرسنل پروژه R&D را تأمین می‌کنند. سایر هزینه‌ها شامل ابزارها و تجهیزات نیز ممکن است اگر به پروژه تحقیق و توسعه ارتباط مستقیم داشته باشند، مشمول دریافت یارانه شوند. برای بهره مندی از این امکان، شرکت ها باید یک پروژه تحقیق و توسعه را با اهداف مشخص و یک خط زمانی مشخص تعریف کنند. پروژه بایستی دارای هویتی خلاقانه و با بهره برداری از فناوری جدید معرفی شوند. همچنین دارای برنامه تجاری سازی بوده و گردش مالی و یا اشتغال مولدی که ایجاد خواهد شد را مشخص نماید.

یارانه تحقیق و توسعه به اندازه شرکت (کوچک ، متوسط یا بزرگ) بستگی دارد و در سه گروه دسته بندی می‌شوند:

• تحقیقات بنیادی (کار تجربی یا نظری با هدف دستیابی به دانش جدید)
• تحقیقات صنعتی (تحقیق با هدف عملی خاص با هدف بهبود محصولات ، فرایندها یا خدمات موجود)
• پیشرفت های تجربی ( پژوهش با هدف تهیه پیش نویس، برنامه‌ها و نمونه‌های اولیه )

سالانه تقریباً 5 میلیارد یورو برای پروژه‌های تحقیق و توسعه در قالب یارانه‌های پروژه اختصاص می یابد. این کمک می‌تواند تا 50 درصد از هزینه‌های پروژه برسد. نرخ های بالاتری برای SME ها نیز امکان پذیر است. دولت فدرال بطور دوره ای خواستار پیشنهاد پروژه تحقیق و توسعه برای مباحث خاص تحقیقی و به دنبال آن به رقابت گذاشتن بهترین ایده‌ها است. کارشناسان حوزه تجارت و سرمایه گذاری آلمان بصورت مرتب امکانات پشتیبانی ویژه از پروژه‌های تحقیق و توسعه را در محدوده استراتژی پیشرفته فناوری به روزرسانی می‌کنند.

علاوه بر برنامه‌های دولت فدرال، دولت های ایالتی دارای برنامه‌های ویژه ای جهت اعطای یارانه تحقیق و توسعه( عموماً در مورد SME ها) هستند.  برخی از ایالت ها روی خوشه‌های صنعت خاص تمرکز ویژه ای دارند. در سطح اتحادیه اروپا (EU) نیز از پروژه‌های تحقیق و توسعه در دوره بودجه 2014-2020 در قالب "برنامه چارچوب تحقیق و نوآوری ، افق 2020" پشتیبانی لازم صورت می‌گیرد. در این حوزه بودجه ای بیش از 77 میلیارد یورو که  بزرگترین برنامه بودجه جهان برای تحقیق و نوآوری است، در نظر گرفته شده و معمولا به پروژه‌های تحقیق و توسعه در سطح فراملی، با حداقل سه شریک پروژه از کشورهای مختلف اروپایی، تعلق می‌گیرد. یارانه بصورت تامین 100٪ از هزینه‌های پروژه تحقیق و توسعه می‌شود که جزئیات آن در برنامهHorizon 2020 - EU Framework Programme for Research and Innovation اتحادیه اروپا قابل دسترسی است.

در کنار یارانه‌ها، وام تحقیق و توسعه کمک های مالی خوبی به این حوزه می‌کند و دارای چندین مزیت خاص است: این وام ها به یک زمینه خاص فناوری وابسته نیستند، کاربرد آنها در همه زمان‌ها امکان پذیر است (بدون مهلت) و می‌توانند هزینه‌های بالاتری از پروژه را پوشش دهند. وام های تحقیق و توسعه توسط برنامه‌های مختلف دولتی ارائه می‌شود. انجام فعالیت های تحقیق و توسعه واجد اعتبار مالیاتی حداکثر 500000 یورو در سال هستند. از اول ژانویه سال 2020 ، قانون جدید اعتبار مالیاتی آلمان، اعتبار شرکت های انجام دهنده تحقیق و توسعه را مجاز شمرده است.

ج: مساعدت در استخدام کارکنان

حوزه‌های اصلی برنامه‌های تشویقی سرمایه گذاری مرتبط با کار شامل: پشتیبانی از استخدام، پشتیبانی از آموزش، یارانه دستمزد و  آموزش شغلی می‌شود. مشوق های مربوط به کار نقش مهمی در کاهش هزینه‌های عملیاتی مشاغل جدید دارند. آژانس فدرال اشتغال آلمان (Bundesagentur für Arbeit) و ایالت های آلمان طیف وسیعی از برنامه‌های تشویقی مربوط به نیروی کار را ارائه می دهند که متناسب با نیازهای مختلف شرکت طراحی شده اند. آژانس فدرال اشتغال با بیش از 800 مرکز شغلی محلی در سراسر آلمان، به شرکتها در یافتن کارمندان جدید کمک می‌کند. صرف نظر از سطح صلاحیت یا تجربه مورد نیاز، مراکز شغلی، خدمات بسیار شایسته و حرفه ای برای کمک به شناسایی کارمندان متخصص و آینده نگر در همه بخش ها ارائه می دهند. از آنجا که مراکز شغلی مؤسسات دولتی هستند، تمام خدمات کاملاً رایگان ارائه می‌شود.

کارمندان اغلب قبل از کار با ماشین آلات و تجهیزات فنی باید در برنامه‌های آموزشی مناسب شرکت کنند. چنین اقداماتی می‌تواند توسط موسسات تخصصی خارجی سازماندهی و اجرا شود. به طور کلی، هزینه‌های برنامه‌های آموزشی از این نوع، تا 100 درصد، توسط مسئولان مدیریت برنامه‌های منطقه ای قابل تأمین است.

با هدف کمک به متقاضیان شغل در نتیجه بیکاری طولانی مدت، به کارفرمایان می‌توان بصورت مستقیم کمک نقدی پرداخت کرد که به عنوان بخشی از دستمزد کارمندان پرداخت می‌شود. کمک هزینه می‌تواند تا 50 درصد هزینه‌های دستمزد شامل مزایای اجتماعی را در بر بگیرد و برای یک دوره تا دوازده ماه اعطا می‌شوند. در استخدام افراد بیکار که دارای معلولیت هستند و یا مسن تر هستند، یارانه دستمزد را می‌توان تا حداکثر 70 درصد هزینه‌های دستمزدی که برای یک دوره حداکثر 96 ماه پرداخت می‌شود، افزایش داد. یارانه‌های دستمزد به طور کلی در صورتی که سرمایه گذاران قراردادهای کاری طولانی مدت داشته باشند، اختصاص می یابد.

ایالت های آلمان و صندوق اجتماعی اروپا (ESF) انواع برنامه‌های آموزش شغلی را ارائه می دهند و  شرکتها را می‌توان با یارانه‌هایی که 50 درصد از کل هزینه‌های آموزش را پوشش می دهند، پشتیبانی نمود. درصورتی که مبلغ اعطا شده به یک شرکت واحد بیش از دو میلیون یورو باشد، اجازه اتحادیه اروپا (EU) لازم است.

د: پرداخت وام

برنامه‌های متفاوتی برای بهرمند شدن سرمایه گذار از وام در سطح ملی، وام بانک توسعه دولتی و وام بانک سرمایه گذاری اروپا(EIB) وجود دارد. سرمایه گذاران می‌توانند به برنامه‌های وام یارانه ای در آلمان دسترسی پیدا کنند که معمولاً با نرخ بهره پایین تر از ارزش فعلی بازار و دوره‌های بازپرداخت طولانی تر را شامل می‌شود. همه ابزارها یا برنامه ای مالی ارائه شده توسط این بانک ها، برای سرمایه گذاران خارجی قابل دسترسی است و با همان شرایط در دسترس سرمایه گذاران آلمانی نیز قرار می‌گیرد. KfW  Bankengruppe  در آلمان برنامه و ابزارهای مختلف تأمین مالی را به سرمایه گذاران ارائه می‌کند که وام کارآفرین (Unternehmerkredit) مهمترین آن است. سرمایه گذاران برای سهولت در روند درخواست وام KfW  باید یک بانک آلمانی یا یک شرکت تابعه در آلمان داشته باشند. علاوه بر KfW ، هر ایالت آلمان پروژه‌های تأمین مالی به خصوص در شرکت های نوپا و در حال رشد را از طریق وامهای بانکی توسعه ایالتی ارائه می‌کنند.

در سطح اروپا، بانک سرمایه گذاری اروپا (EIB) پروژه‌های سرمایه گذاری را با همکاری بانکهای خصوصی تأمین مالی می‌کند. این بانک،  وام هایی پایین تر از شرایط عمومی‌بازار ارائه می دهد، دوره بازپرداخت طولانی مدت و دارای شرایط بسیار مطلوب تری است. برای دریافت این گونه وام ها، پروژه‌های سرمایه گذاری باید در چهار زمینه : اقتصادی، فن آوری، محیط زیست و مسائل مالی و سرمایه گذاری، توجیه پذیر باشند. معمولا بانک سرمایه گذاری اروپا پروژه‌هایی را که در اهداف سیاست های کلی اقتصادی اتحادیه اروپا قرار گیرند، تأمین مالی می‌کند. برنامه‌های وام EIB به شرکتهای بزرگ و همچنین شرکتهای کوچک و متوسط تعلق می‌گیرد. به عنوان یک قاعده کلی، EIB  تا 50 درصد از هزینه‌های پروژه سرمایه گذاری را وام می دهد.

ه: صدور ضمانت نامه‌ها

شرکت های جدید اغلب در تأمین اعتبار از طریق بازار سرمایه مشکلاتی دارند اما با دریافت ضمانت نامه‌های عمومی، می‌توانند هرگونه کمبود مالی را از بازار اوراق بهادار تکمیل کنند. ضمانت عمومی ابزاری مالی است که مؤسسات مالی را ترغیب به ارائه وام به شرکت های جدید می‌کند. برنامه‌های ضمانت نامه، بطور ویژه برای کمک به کارآفرینان در تأمین بودجه در مواجه با محدودیت وثیقه، طراحی شده اند. ضمانت نامه به عنوان وعده ضامن به وام دهنده عمل می‌کند که در صورت عدم پرداخت وام گیرنده، ضامن، وام دهنده را به نسبت مشخصی از اصل وجه اصلی، بازپرداخت می‌کند.

انواع مختلفی از برنامه‌های ضمانتی عمومی‌برای پشتیبانی از انواع مختلف پروژه‌های سرمایه گذاری در آلمان وجود دارد. برنامه تضمین بستگی به میزان مورد نیاز، اندازه شرکت و منطقه سرمایه گذاری دارد. تعهداتی که با ضمانت های عمومی تضمین می‌شود معمولاً در معرض بررسی شدیدی توسط ارزیابان خارجی قرار می‌گیرند. ضمانت نامه از طریق بانکهای تضمین شده ایالتی فدرال، از طریق دولت ایالتی یا از طریق دولت ایالتی به همراه دولت فدرال، قابل دسترسی است. بانکهای توسعه دولتی دولت های فدرال قادر به صدور ضمانت نامه برای شرکتهای کوچک و متوسط هستند. آنها معمولاً مبلغ حداکثر 1.25 میلیون یورو را تضمین می‌کنند. درخواست باید به بانک توسعه ایالت فدرال ارسال شود که پروژه سرمایه گذاری مربوطه در آن واقع شده است.

ضمانت های عمومی صادر شده توسط دولت های ایالتی در سراسر آلمان در دسترس است و تا 80 درصد از مبلغ وام را پوشش می دهد. برای پروژه‌های سرمایه گذاری در شرق آلمان، مبلغ تضمین شده حدود 10 میلیون یورو می‌باشد و مبالغ بالاتر ممکن است توسط دولت ایالتی مربوطه، همراه با دولت فدرال تضمین شود. مبلغ تضمین شده برای پروژه‌ها در سایر ایالت ها، نامحدود است.

 

تسهیلات اقامتی از طریق سرمایه گذاری

از جمله مهمترین مزیت های سرمایه گذاری در آلمان، تسهیلات اقامتی است که به سرمایه گذار تعلق می‌گیرد. طبق قوانین آلمان، سرمایه گذاری در این کشور برای اتباع خارجی آزاد می‌باشد و هر فردی که در این کشور سرمایه گذاری کند می‌تواند برای مدیریت کسب و کار و سرمایه خود اقامت آلمان را دریافت نماید.

به صورت کلی دریافت اقامت آلمان از طریق سرمایه گذاری، از چهار راه زیر ممکن است:

1) راه اندازی یک کسب و کار بر پایه فعالیت‌های حرفه‌ای و فردی: (مانند رستوران، کافی شاپ و... که می‌توان بدون نیاز به ثبت شرکت و تنها با دریافت جوازهای صنفی مربوطه (Gewerbeanmeldung) اقدام به سرمایه گذاری و راه اندازی کسب و کار نمود.

2) ثبت شرکت با مسئولیت محدود: سرمایه گذار اگر مالک یک شرکت فعال و معتبر در خارج از آلمان باشد، می‌تواند شرکت مشابهی تاسیس و فعالیت اقتصادی خود را شروع کنید. حداقل سرمایه لازم برای آن ۲۵٫۰۰۰ یورو است و این شرکت یک شرکت کاملاً مستقل آلمانی به حساب می‌آید.

3) ثبت شرکت تضامنی:  تمامی‌شرایط ثبت شرکت تضامنی، مانند شرکت مسئولیت محدود می‌باشد و تنها تفاوت موجود، تفاوت در نوع ثبت شرکت است. این تفاوت مربوط به میزان اعتبار شرکت و مسئولیت‌های سهامداران آن می‌باشد.

4) تاسیس دفتر نمایندگی یا شعبه (Niederlassung): سرمایه گذار اگر مالک یک مجموعه بزرگ و معتبر تولیدی (مانند کارخانجات موادغذایی) و یا یک شرکت بازرگانی (مانند شرکت‌های واردات و صادرات) باشد، طبق قوانین سرمایه گذاری در آلمان، تاجر (Vollkaufmann) به حساب می‌آید و می‌تواند برای مجموعه تحت نظر خود، اقدام به تاسیس شعبه در آلمان نماید. تاسیس شعبه به دو شکل شعبه مستقل یا شعبه وابسته امکان پذیر است.

با توجه به موارد فوق حداقل سرمایه گذاری در آلمان برای دریافت اقامت،  ۲۵٫۰۰۰ یورو در نظر گرفته شده است. به غیر از حداقل سرمایه در نظر گفته شده، بایستی هزینه‌های سالیانه اداره شرکت را نیز به آلمان منتقل نماید که شامل حقوق دوازده ماه سرمایه گذار به عنوان مدیرعامل شرکت، هزینه اجاره یک سال دفتر، حقوق یک سال کارمندان استخدام شده (در صورت نیاز ) و سایر هزینه‌های ثابت و غیر ثابت مانند خرید تجهیزات، تبلیغات و… می‌باشد.

برای شروع فرآیند سرمایه گذاری، بایستی ترجمه رسمی مدارک شرکت، به تأیید سفارت آلمان رسیده و مدارک تأیید شده به علاوه طرح توجیهی، برای وکلای آلمانی ارسال تا پس از تأیید طرح توجیهی در اداره ثبت شرکتها در ایالت مورد نظر، اجازه فعالیت اقتصادی صادر شود. اضافه می نماید به تمامی افراد تحت تکلف سرمایه گذار شامل (همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال) اقامت آلمان تعلق می‌گیرد.

 پس از یک دوره ۳ ساله، در صورت موفقیت شرکت راه اندازی شده (طبق طرح توجیهی) اقامت موقت سرمایه گذار به اقامت دائم آلمان تبدیل خواهد شد. شاخص های ارزیابی موفقیت نیز به این صورت است که فعالیت اقتصادی شرکت تا حدود زیادی طبق طرح ارائه شده اولیه پیش برود، برای سه سال آینده، چشم اندازی قابل قبول داشته باشید، از لحاظ مالی نتیجه مثبتی داشته و تمامی‌پرداخت‌های قانونی از جمله بیمه، مالیات و… را به موقع پرداخت شده باشد.

تسهیلات اقامتی از طریق سرمایه گذاری، دارای مزیت هایی نظیر مدت زمان نسبتاً کوتاه انجام پروسه دریافت اقامت، عدم نیاز به مدرک زبان، امکان به همراه بردن خانواده و داشتن حقوقی تقریباً مشابه با شهروندان اتحادیه اروپا بوده و محدودیت‌ها و معایب این روش، هزینه بالای مهاجرت، هزینه بالای مالیات سالیانه و تمدید اقامت موقت و الزام به ارائه مدارک مربوط به فعالیت‌های اقتصادی مرتبط در کشور مبداء می‌باشد. ضمنا سخت گیری‌های قانونی زیادی برای تاسیس شعبه و دفتر نمایندگی در آلمان وجود دارد.

با توجه به قانون اقامت در آلمان، افرادی که با هدف کارآفرینی و از طریق ثبت شرکت اقدام می‌کنند، قادر به اخذ اقامت آلمان خواهند بود. برای این منظور باید حداقل مبلغ سرمایه اولیه آن‌ها ۳۵۰٫۰۰۰ هزار یورو بوده و توسط مقامات دولتی تایید گردد. در سرمایه گذاری از طریق ثبت شرکت با هدف کارآفرینی، کارفرما و پرسنل شرکت، قادر به اخذ اقامت این کشور خواهند بود. برای کسب اقامت از این طریق بایستی کسب و کاری که راه اندازی می‌شود از نوآوری( Innovation) در طرح تجاری برخوردار بوده و بر اقتصاد آلمان تاثیر مثبتی داشته باشد.